مهاجرت تحصیلی به آلمان

بر اساس آخرین آمارها، در ترم زمستانی ۲۰۲۳-۲۰۲۴، تعداد دانشجویان بین المللی در آلمان بین ۳۸۰٬۰۰۰ تا ۳۹۰٬۰۰۰ نفر تخمین زده شد. این آمار نشان دهنده افزایش مداوم تعداد دانشجویان خارجی برای تحصیل در آلمان است!

این کشور به عنوان یکی از مقاصد محبوب دانشجویان بین المللی از جمله ایرانیان، به دو صورت در دانشگاه های دولتی و خصوصی امکان پذیر است. خوب است بدانید که زبان آموزشی در این دانشگاه ها عمدتاً آلمانی است و دانشجویان باید به این زبان تسلط داشته باشند.

در این مقاله از ایمیگو به شرایط، مراحل، مدارک لازم و بهترین دانشگاه برای تحصیل در آلمان خواهیم پرداخت. اگر در مسیر مهاجرت تحصیلی به آلمان مطمئن هستید، جهت دریافت مشاوره رایگان با شماره ۰۲۱۸۸۵۱۴۵۲۸ تماس بگیرید.

سیستم آموزشی و تحصیلی آلمان در یک نگاه

سیستم آموزشی آلمان چگونه است؟

مهاجرت به آلمان که یکی از کشورهای اروپایی با سیستم آموزشی بسیار پیشرفته و ساختاری دقیق، دارای دانشگاه هایی با ترکیب آموزش آکادمیک و کاربردی است که دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده می کند. دانشگاه های آلمان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری پذیرای دانشجویان هستند و از اعتبار بسیار بالایی در سطح بین المللی برخوردارند.

دانشگاه های دولتی آلمان به طور کلی شهریه ای دریافت نمی کنند و تحصیل در آنها تقریباً رایگان است؛ با این وجود دانشجویان باید هزینه ای به عنوان هزینه ترم (Semesterbeitrag) پرداخت کنند که معمولاً بین 150 تا 350 یورو در هر ترم است. این هزینه شامل خدمات دانشجویی، بلیت حمل و نقل عمومی و سایر امکانات دانشگاهی می شود.

دانشگاه های خصوصی آلمان شهریه های متفاوتی دارند که بسته به رشته و دانشگاه می تواند بین 7,000 تا 20,000 یورو در سال متغیر باشد. برخی از این دانشگاه ها دوره هایی را به زبان انگلیسی ارائه می دهند که برای پذیرش در آن ها معمولاً نیاز به مدرک زبان انگلیسی مانند آیلتس با نمره 6.0 یا 6.5 است. این دانشگاه ها ممکن است امکانات و خدمات بیشتری نسبت به دانشگاه های دولتی ارائه دهند اما هزینه های بالاتری نیز دارند.

برای تحصیل در دانشگاه های دولتی، معمولاً مدرک زبان آلمانی در سطح B2 مورد نیاز است. در دانشگاه های خصوصی که دوره های انگلیسی زبان ارائه می دهند، مدرک زبان انگلیسی مانند آیلتس با نمره 6.0 یا 6.5 الزامی است. علاوه بر مدرک زبان، مدارک تحصیلی پیشین، ترجمه رسمی مدارک، انگیزه نامه و گاهی اوقات توصیه نامه نیز برای پذیرش مورد نیاز است.

دانشجویان بین المللی در آلمان مجازند تا 120 روز کامل یا 240 نیم روز در سال کار کنند. این امکان به دانشجویان کمک می کند تا بخشی از هزینه های زندگی خود را تأمین کنند و تجربه کاری کسب نمایند. پس از فارغ التحصیلی، دانشجویان می توانند اقامت خود را تا 18 ماه برای جستجوی کار تمدید کنند. در صورت یافتن شغل مرتبط با رشته تحصیلی، امکان دریافت اقامت کاری ویزای کار آلمان و در نهایت اقامت دائم وجود دارد.

سازمان هایی مانند DAAD (سرویس تبادل آکادمیک آلمان) بورسیه ها و کمک های مالی متعددی برای دانشجویان بین المللی ارائه می دهند. این بورسیه ها می توانند بخشی از هزینه های زندگی و تحصیل را پوشش دهند. برای اطلاعات بیشتر می توانید به وب سایت DAAD مراجعه کنید.

انواع موسسات آموزش عالی در آلمان

آلمان موسسات آموزشی متنوعی دارد که هر یک برای اهداف خاصی مناسب هستند و بر اساس نیاز دانشجویان، انواع رشته ها و برنامه های آموزشی را ارائه می دهند. این موسسات شامل دانشگاه های عمومی، دانشگاه های علوم کاربردی و کالج های هنر و موسیقی می شوند. هر یک از این موسسات ویژگی ها و استانداردهای خاص خود را دارند:

1- دانشگاه های عمومی (Universitäten)

دانشگاه های عمومی آلمان به ارائه دوره های نظری و تحقیقاتی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می پردازند. این دانشگاه ها بر اساس آموزش علمی و پژوهش محور شناخته می شوند و برای دانشجویانی که به مباحث تحقیقاتی و تئوریک علاقه مند هستند، مناسب تر هستند. دانشگاه های عمومی در رشته های متنوعی مانند علوم انسانی، علوم اجتماعی، مهندسی، پزشکی و علوم طبیعی دوره های تخصصی ارائه می دهند.

2- دانشگاه های علوم کاربردی (Fachhochschulen)

دانشگاه های علوم کاربردی، که به فاخ هوخ اشوله معروف هستند، بر آموزش های عملی و کاربردی در زمینه هایی مانند مهندسی، مدیریت، اقتصاد و علوم اجتماعی تمرکز دارند. این موسسات به همکاری نزدیک با صنایع و شرکت ها معروف هستند، به این معنا که بسیاری از دوره های آن ها با پروژه های واقعی و کارآموزی در محیط های کاری همراه است. این دانشگاه ها به خصوص برای دانشجویانی که به دنبال ورود سریع به بازار کار پس از فارغ التحصیلی هستند، گزینه ی ایده آلی محسوب می شوند.

3- کالج های هنر و موسیقی

کالج های هنر و موسیقی در آلمان به دانشجویانی اختصاص دارند که به رشته های هنری و خلاقانه علاقه مند هستند. این موسسات در زمینه های متنوعی مانند هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر، فیلم و طراحی مد دوره هایی را ارائه می دهند. برخی از این موسسات بسیار تخصصی هستند و به دانشجویان اجازه می دهند تا در فضای خلاقانه و حرفه ای به پرورش استعدادها و مهارت های هنری خود بپردازند.

4- مدارس عالی فنی (Technische Hochschulen)

مدارس عالی فنی یا تکنیشه هوخ اشوله موسسات تخصصی هستند که بر رشته های فنی و مهندسی متمرکزند. این مدارس عمدتاً دانشجویانی را می پذیرند که به دنبال تحصیل در زمینه های تکنولوژی، فناوری های نوین و مهندسی هستند. برخی از مدارس عالی فنی آلمان مانند دانشگاه فنی مونیخ (TUM) و دانشگاه فنی آخن (RWTH Aachen) در رتبه های برتر جهانی قرار دارند.

5- موسسات آموزشی دوگانه (Berufsakademie)

موسسات آموزشی دوگانه یا برف زآکادمی، ترکیبی از آموزش تئوریک و عملی را به دانشجویان ارائه می دهند. این موسسات که مشابه سیستم آموزش کارآموزی هستند، به دانشجویان این امکان را می دهند که همزمان با تحصیل، تجربه عملی نیز کسب کنند. موسسات دوگانه اغلب با شرکت ها و صنایع مختلف قرارداد دارند و به دانشجویان اجازه می دهند تا بخشی از دوره آموزشی خود را در محیط های کاری واقعی سپری کنند.

آشنایی با مقاطع تحصیلی مختلف آلمان + شرایط پذیرش

آلمان در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد. هر یک از این مقاطع ساختار خاص خود را دارد و نیازمند شرایط و مدارک خاصی برای پذیرش است.

مقطع کارشناسی (Bachelor)

دوره کارشناسی در آلمان عموماً 6 تا 8 ترم (معادل 3 تا 4 سال) به طول می انجامد. متقاضیان بین المللی که مایل به ادامه تحصیل در این مقطع هستند باید مدارکی معادل دیپلم دبیرستان آلمان (Abitur) داشته باشند. همچنین بسته به رشته و دانشگاه، متقاضیان باید در آزمون های ورودی شرکت کنند.

در مقطع کارشناسی، دانشجویان معمولاً دروس پایه و عمومی را در نیمه اول تحصیل می گذرانند و پس از آن به تخصصی شدن در رشته انتخابی خود می پردازند. دیپلم دبیرستان معادل با Abitur، مدرک زبان (آلمانی یا انگلیسی بسته به زبان تدریس) و در برخی رشته ها آزمون های ورودی.

مقطع کارشناسی ارشد (Master)

مقطع کارشناسی ارشد در آلمان معمولاً 2 سال به طول می انجامد و شامل دوره های تحقیقاتی و پژوهشی بیشتری نسبت به مقطع کارشناسی است. این مقطع به دانشجویانی که قصد دارند در زمینه های علمی و آکادمیک کار کنند یا به تحصیل در مقطع دکتری بپردازند، توصیه می شود.

دوره کارشناسی ارشد شامل واحدهای آموزشی و پروژه های تحقیقاتی است که دانشجویان باید به تکمیل آن ها بپردازند. در پایان دوره، ارائه پایان نامه الزامی است. مدرک کارشناسی معتبر، مدرک زبان (برای دوره های آلمانی سطح B2/C1 و برای دوره های انگلیسی آیلتس 6.5 به بالا یا معادل تافل) و در برخی موارد ارائه سوابق تحقیقاتی و حرفه ای.

مقطع دکتری (Ph.D.)

دوره دکتری در آلمان به عنوان یکی از دوره های بسیار پژوهش محور شناخته می شود. این مقطع معمولاً بین 3 تا 5 سال به طول می انجامد و نیازمند داشتن استاد راهنما و ارائه پروپوزال تحقیقاتی معتبر است. تحصیل در این مقطع رایگان است و دانشجویان می توانند از حمایت های مالی و بورسیه های پژوهشی برخوردار شوند.

دوره دکتری شامل کارهای تحقیقاتی، نوشتن رساله و دفاع از آن است. دانشجویان تحت نظارت استاد راهنما (سوپروایزر) به پژوهش های خود می پردازند. مدرک کارشناسی ارشد معتبر، مدارک زبان (بسته به زبان پروژه، آیلتس یا تافل برای انگلیسی و TestDaF برای آلمانی) و پروپوزال تحقیقاتی.

شرایط پذیرش و مدارک مورد نیاز برای تحصیل در آلمان

شرایط پذیرش در آلمان بسته به نوع دانشگاه، مقطع تحصیلی و رشته تحصیلی متفاوت است. برای اخذ پذیرش، متقاضیان باید شرایط و مدارک خاصی را فراهم کنند که در ادامه به آنها پرداخته می شود:

مدارک عمومی برای تحصیل در آلمان

1- دیپلم و مدارک تحصیلی: بسته به مقطع مورد نظر، متقاضیان باید مدارک تحصیلی پیشین خود را ترجمه و معادل سازی کنند.

2- مدرک زبان: دانشجویان باید با توجه به زبان تدریس برنامه، مدرک زبان معتبر ارائه دهند.

• برای دوره های آلمانی زبان: مدارک زبان TestDaF، DSH، یا مدرک C1.
• برای دوره های انگلیسی زبان: نمره آیلتس 6.5 به بالا یا معادل تافل.

3- بیانیه شخصی و انگیزه نامه (SOP): برخی از دانشگاه ها از دانشجویان می خواهند که اهداف و انگیزه های خود برای تحصیل را در یک بیانیه شخصی بیان کنند.

4- توصیه نامه ها: دو یا سه توصیه نامه از اساتید یا کارفرمایان که دانش، مهارت ها و توانایی های علمی و عملی دانشجو را توصیف کند.

5- رزومه (CV): برای ارائه سوابق تحصیلی، تجربیات شغلی و سایر فعالیت های علمی و پژوهشی.

شرایط زبان برای تحصیل در آلمان

برای تحصیل در آلمان، داشتن مدرک زبان آلمانی یا انگلیسی بسته به نوع برنامه تحصیلی ضروری است:

• آلمانی سطح B1 یا C1: برای دوره های آلمانی زبان الزامی است.
• انگلیسی با آیلتس 6.5 یا تافل 90: برای دوره های انگلیسی زبان نیاز است.

هزینه های تحصیل و زندگی در آلمان چقدر است؟

آلمان به دلیل تحصیل رایگان یا کم هزینه در دانشگاه های دولتی و همچنین هزینه زندگی مقرون به صرفه، از محبوب ترین مقاصد برای دانشجویان بین المللی است. هزینه های زندگی و تحصیل در آلمان در مقایسه با کشورهای دیگر اروپایی، به ویژه برای دانشجویان، بسیار اقتصادی تر است.

تخمین هزینه های تحصیل در آلمان

تحصیل در دانشگاه های دولتی آلمان رایگان است یا فقط هزینه های اداری ناچیزی (حدود 200 تا 400 یورو در هر ترم) دارد. این هزینه ها شامل خدمات دانشجویی و بلیت حمل و نقل عمومی در شهرهای آلمان است. اما دانشگاه های خصوصی شهریه دارند که بسته به رشته و مقطع تحصیلی ممکن است سالانه از 5000 یورو تا 20000 یورو متغیر باشد.

تخمین هزینه های زندگی دانشجویی در آلمان

هزینه اجاره مسکن در شهرهای بزرگ مانند مونیخ و برلین بالاتر بوده و ماهانه بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ یورو است. هزینه خوراک ماهانه نیز حدود ۱۵۰ تا ۲۵۰ یورو می باشد. دانشجویان برای استفاده از حمل و نقل عمومی از تخفیف های ویژه برخوردارند و هزینه آن ماهانه بین ۳۰ تا ۵۰ یورو است. همچنین بیمه درمانی برای همه دانشجویان اجباری بوده و هزینه آن ماهانه بین ۸۰ تا ۱۰۰ یورو است.

دوره های آوسبیلدونگ (Ausbildung) برای تحصیل در آلمان

آوسبیلدونگ نوعی برنامه آموزش و کارآموزی است که در آلمان برای افرادی که فارغ التحصیل دبیرستان هستند، فرصت یادگیری حرفه ای و کسب مهارت های عملی را فراهم می کند. شرکت کنندگان در این دوره ها می توانند بدون نیاز به شرکت در آزمون ورودی دانشگاه و بدون داشتن مدرک دانشگاهی، مستقیماً وارد بازار کار شوند.

دوره های Ausbildung در زمینه های متنوعی مانند برق، مکانیک، فناوری اطلاعات (IT)، پرستاری، پزشکی، مدیریت هتلداری، صنایع غذایی و دیگر رشته های فنی و حرفه ای برگزار می شوند. طول دوره های آوسبیلدونگ بین ۱ تا ۳.۵ سال است و شرکت کنندگان در طول این مدت در ترکیبی از آموزش های تئوریک و کارآموزی عملی شرکت می کنند.

این دوره ها به گونه ای طراحی شده اند که آموزش تئوریک و عملی را با هم ترکیب می کنند. آموزش تئوری به صورت کلاس های درس در مدارس فنی (Berufsschule) یا مراکز آموزشی خاص ارائه می شود و دانشجویان اصول علمی و مفاهیم اساسی مرتبط با رشته خود را می آموزند. در بخش عملی، دانشجویان در محیط های کاری واقعی به کارآموزی می پردازند. این آموزش ها در شرکت ها، کارگاه ها، بیمارستان ها و سایر موسسات حرفه ای ارائه می شوند و شرکت کنندگان با فرآیندهای کاری و نیازهای واقعی صنعت آشنا می شوند.

دوره های آوسبیلدونگ در آلمان به دو نوع اصلی تقسیم می شوند:

1. آوسبیلدونگ دوگانه (Duale Ausbildung): متداول ترین نوع آوسبیلدونگ است که در آن دانشجو به طور همزمان در مدرسه و محل کار آموزش می بیند. در این مدل، آموزش تئوری و عملی به صورت منظم و به موازات هم پیش می روند. این دوره ها معمولاً ۳ سال طول می کشند.
2. آوسبیلدونگ مدرسه ای (Schulische Ausbildung): این نوع از آوسبیلدونگ بیشتر در حوزه های بهداشتی، اجتماعی و برخی حرفه های هنری ارائه می شود و معمولاً در مدارس فنی و کالج های حرفه ای انجام می گیرد. این دوره ممکن است شامل کارآموزی نیز باشد اما به میزان کمتری نسبت به مدل دوگانه. طول این دوره ها بین ۱ تا ۳ سال است.

شرایط پذیرش در دوره های آوسبیلدونگ

شرکت در دوره های آوسبیلدونگ نیازمند مدرک دبیرستان است اما معمولاً شرایط پذیرش بسته به رشته و شرکت متفاوت است. برخی شرکت ها ممکن است شرایط سنی یا الزامات خاصی برای پذیرش داشته باشند. به طور معمول، آوسبیلدونگ برای دانشجویانی مناسب است که تمایل دارند بدون نیاز به تحصیلات دانشگاهی وارد بازار کار شوند و از نظر مالی و حرفه ای استقلال بیشتری به دست آورند.

فارغ التحصیلان دوره های آوسبیلدونگ با توجه به آموزش های تئوری و عملی که دریافت کرده اند، بسیار مطلوب بازار کار هستند. بسیاری از شرکت ها حتی پیش از پایان دوره، قراردادهای دائمی با کارآموزان خود می بندند. علاوه بر این، آلمان به دلیل ساختار صنعتی و اقتصادی خود همواره به نیروی کار فنی نیازمند است، بنابراین فارغ التحصیلان این دوره ها به راحتی می توانند شغلی پیدا کنند.

مزایای تحصیل در آلمان

تحصیل در آلمان برای دانشجویان بین المللی مزایای زیادی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

1. تحصیل رایگان: دانشگاه های دولتی آلمان معمولاً هزینه های تحصیلی کمی دارند و حتی در برخی موارد کاملاً رایگان هستند.
2. مدارک معتبر: مدارک تحصیلی دانشگاه های آلمان در سطح جهانی معتبر هستند و فارغ التحصیلان این دانشگاه ها به راحتی می توانند در کشورهای مختلف به کار مشغول شوند.
3. فرصت های شغلی پس از تحصیل: دانشجویان بین المللی پس از فارغ التحصیلی می توانند تا 18 ماه در آلمان بمانند و به دنبال کار بگردند. در صورت یافتن شغل، ویزای کاری دریافت می کنند.
4. کار ضمن تحصیل: دانشجویان خارجی در آلمان مجاز به کار تا 20 ساعت در هفته هستند و در طول تعطیلات می توانند به صورت تمام وقت کار کنند. این موضوع به آن ها کمک می کند که هزینه های زندگی خود را تأمین کنند و تجربه کاری کسب کنند.

تحصیل در رشته های پزشکی و پیراپزشکی دانشگاه های آلمان

تحصیل در رشته های پزشکی و پیراپزشکی در آلمان با توجه به کیفیت بالا و اعتبار جهانی، متقاضیان زیادی دارد. پذیرش در این رشته ها نیازمند قبولی در آزمون های ورودی (مانند TMS) و تسلط به زبان آلمانی در سطح C1 است. برنامه های پزشکی به دلیل رقابت زیاد، یکی از دشوارترین برنامه ها برای ورود است.

دوره های پزشکی در آلمان شامل دوره پیش بالینی و بالینی است که در مجموع 6 سال به طول می انجامد و در پایان دوره، فارغ التحصیلان باید امتحان دولتی را برای کسب مجوز پزشکی بگذرانند.

پذیرش و تحصیل در مقطع دکتری در آلمان

تحصیل در مقطع دکتری در آلمان پژوهش محور است و دانشجویان باید یک استاد راهنما بیابند و پروپوزال تحقیقاتی معتبر ارائه دهند. دوره دکتری به صورت رایگان است و دانشجویان می توانند از حمایت های مالی و بورسیه های پژوهشی برخوردار شوند.

اما شرایط پذیرش در دوره دکتری شامل چه چیزهایی است؟

1. مدرک کارشناسی ارشد معتبر: ارائه مدرک کارشناسی ارشد از الزامات پذیرش در این مقطع است.
2. پروپوزال تحقیقاتی: دانشجویان باید یک پروپوزال دقیق و علمی برای پروژه تحقیقاتی خود تهیه کنند و آن را به استاد راهنمای خود ارائه دهند.
3. مدرک زبان: بسته به زبان پروژه، ارائه مدرک زبان آلمانی یا انگلیسی ضروری است.