کشور پرتغال (Portugal) که قرن‌ها پیش با نام لاتین پروتوکال (Portus Cale) شناخته می‌شد، در قاره اروپا وقع شده است. آب‌وهوایی معتدل دارد، زبان رسمی این کشور پرتغالی و واحد پول آن یورو است. در این مطلب می‌خواهیم سفری کوتاه اما هیجان‌انگیز به پرتغال داشته باشیم و اطلاعات جالبی درباره کشور پرتغال، تاریخ، جغرافیا، وضعیت سیاسی و شرایط اقتصادی آن ارائه دهیم و از مذهب، فرهنگ و کیفیت زندگی مردم در پرتغال بگوییم.
پرتغال در یک نگاه
قبل از بررسی اطلاعات جزئی درباره کشور پرتغال، بیایید نگاهی به مشخصات کلی این کشور بیندازیم:
| موقعیت جغرافیایی | جنوب غربی اروپا |
| نوع حکومت | جمهوری پارلمانی |
| جمعیت (سال ۲۰۲۱) | ۱۰.۳۳ میلیون نفر |
| پایتخت | لیسبون |
| آب‌وهوا | معتدل مدیترانه‌ای |
| واحد پول | یورو |
| زبان رسمی | پرتغالی |
| دین | مسیحی |
| پیش‌شماره | +351 |
| پسوند دامنه اینترنتی | .pt |
| میانگین حقوق خالص ماهیانه (سال ۲۰۲۳) | 2,750 یورو |
| نرخ بیکاری (سال ۲۰۲۳) | 6.1 درصد |
تاریخچه پرتغال
پایه‌های کشوری که ما امروز آن را با نام پرتغال می‌شناسیم، در سال ۱۱۴۳ میلادی گذاشته شد و پرتغال از آن روز خود را کشوری مستقل اعلام کرد. در قرن دوازدهم و سیزدهم، پرتغال که به دست پادشاهان اداره می‌شد، از هر لحاظ رشد کرد. ساختارها و زیربناهای فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی شکل گرفتند. در همین دوره بود که تعداد زیادی کاخ و کلیسا و دانشگاه در پرتغال ساخته شدند. دانشگاه کویمبرا که امروز یکی از بهترین دانشگاه‌های پرتغال و از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های اروپاست، در همین بازه زمانی تاسیس شد.
پرتغال، تحت سلطه اسپانیایی‌ها
قرار نبود روزگار تا ابد روی خوشش را به پرتغالی‌ها نشان دهد. پادشاهان پرتغالی که به لشگرکشی و پیش بردن مرزهای خود عادت کرده بود و حسابی به قدرتشان در جهان مغرور شده بودند، در یکی از نبردهای خود شکست خوردند و از همان روز به مدت ۶۰ سال تحت حکومت اسپانیا اداره شدند.
بعد از این دوره، پرتغال روزهای عجیبی را از سر گذراند. در اولین قدم یک پادشاه جوان توانست دوباره استقلال را به پرتغال برگرداند. اما جنگ‌های پیاپی، زلزله‌های مهیب، خیانت‌های دربار پادشاهی، درگیری‌های سیاسی بین طبقه روشنفکر، همه و همه ضربه‌های مهلکی بودند بر بدن ضعیف و لاغر استقلال پرتغال. کم‌کم مردم پرتغال داشتند به این نتیجه می‌رسیدند که همه بدبختی‌هایشان زیر سر حکومت پادشاهی است و اگر سلطنت کنار برود و یک قانون اساسی برای کشور نوشته شود، از شر این مصیبت‌ها خلاص می‌شوند.
تبدیل نظام پرتغال از پادشاهی به جمهوری
در پایان قرن نوزدهم، عقاید جمهوری‌خواهی کم‌کم جای عقاید سلطنتی را گرفت و بالاخره در ۵ اکتبر ۱۹۱۰، پس از انقلاب مردم پرتغال، این کشور رسما به جمهوری تبدیل شد و مانوئل دی آگریا به عنوان اولین رئیس‌جمهور پرتغال برگزیده شد. مدتی کوتاه، پرتغال به روزهای خوش برگشت اما این هم ماندگار نبود. پرتغال درگیر جنگ جهانی اول و کودتای نظامی شد و برای حدود ۵۰ سال سایه شوم حکومت دیکتاتوری روی پرتغال افتاد.
انقلاب میخک در پرتغال
اما درنهایت یک روز خوب آمد که در آن پرتغال آزادی خود را پس گرفت. در ۲۵ آپریل ۱۹۷۴، افسران پرتغالی در لیسبون دست به شورش زدند و پرتغالِ آزاد را به مردم این کشور برگرداندند و این آزادی تا امروز پابرجاست! حین شورش افسران، مردم پرتغال برای نشان دادن شادی و حمایت خود به آن‌ها میخک سفید می‌دادند و به همین دلیل نام آن را انقلاب میخک گذاشته‌اند.
جمعیت و جغرافیای پرتغال
طبق آخرین سرشماری انجام‌شده در سال ۲۰۲۱، پرتغال ۱۰.۳۳ میلیون نفر جمعیت دارد. پرتغال کشوری با مساحت ۹۲ هزار کیلومتر مربع در جنوب غربی اروپاست و بخشی از شبه‌جزیره ایبری محسوب می‌شود. این کشور از شرق و شمال شرق با اسپانیا هم‌مرز است و در غرب و جنوب با اقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. در ادامه برخی از نقاط جغرافیایی مهم و تاثیرگذار پرتغال را مرور می‌کنیم:
رودخانه تاگوس، از اسپانیا تا پرتغال
رودخانه تاگوس یکی از طولانی‌ترین رودهای شبه‌جزیره ایبری است و از اسپانیا شروع می‌شود و در لیسبونِ پرتغال به اقیانوس اطلس می‌ریزد. این رود یکی از مهم‌ترین منابع آبی و یکی از نقاط گردشگری جذاب در پرتغال است.
جزایر آزور، محبوب کوهنوردان حرفه‌ای
مجمع‌الجزایر آزور در غرب لیسبون، در میانه اقیانوس اطلس واقع شده و از ۹ جزیره کوهستانی و آتشفشانی تشکیل شده است. برخی از این جزایر قابل سکونت نیستند و در برخی دیگر پرتغالی‌هایی که تمایل به زندگی در آب‌وهوای مرطوب دارند، ساکن شده‌اند. جزایر آزور در مجموع حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. افراد زیادی برای کوهنوردی یا دره‌نوردی از سراسر دنیا به جزایر آزور می‌روند. این مجمع‌الجزایر حدود ۱۰۰ مسیر برای کوهنوردی، صخره‌نوردی و دره‌نوردی دارد.
جزایر مادیرا، کشف دریانوردان پرتغالی
جزایر مادیرا در شمال اقیانوس اطلس جزو مناطق خودمختار پرتغال هستند. این جزایر نیز مانند آزور حدود ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت پرتغال را تشکیل می‌دهند. مادیرا در مسیر کشتیرانی قاره امریکا و اروپا قرار داد و دریانوردان پرتغالی در سال ۱۴۲۰ آن را کشف کرده‌اند.
نقشه کشور پرتغال
طبق تقسیمات کشوری پرتغال، این کشور از ۷ ناحیه و ۲ منطقه خودمختار تشکیل شده و ۱۸ استان دارد. نقشه قدیم و جدید پرتغال را ببینید و مقایسه کنید:
پایتخت و شهرهای بزرگ پرتغال
لیسبون (Lisbon) پایتخت پرتغال است که در ساحل غربی پرتغال واقع شده است. طبق سرشماری سال ۲۰۱۶ این شهر حدود ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که البته جمعیت روز در آن خیلی بیشتر از جمعیت شب است و افراد زیادی از شهرهای اطراف لیسبون برای انجام فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی وارد این شهر می‌شوند و بعد از ساعت کاری، لیسبون را ترک می‌کنند.
بعد از لیسبون، پورتو (Porto) دومین شهر بزرگ پرتغال است. اگر از شمال لیسبون در حاشیه ساحل به اندازه ۳۰۰ کیلومتر حرکت کنید، به پورتو خواهید رسید. پورتو یکی از قدیمی‌ترین شهرهای اروپا محسوب می‌شود و از قطب‌های صنعتی و اقتصادی پرتغال است.
آمادورا (Amadora)، براگا (Braga)، ستوبال (Setúbal) و کویمبرا (Coimbra) به ترتیب بعد از لیسبون و پورتو، پرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای پرتغال هستند.
ساختار سیاسی پرتغال
همانطور که گفتیم، در حال حاضر ساختار سیاسی پرتغال جمهوری پارلمانی است. در پرتغال رئیس‌جمهور هر ۵ سال یک بار با رای مستقیم مردم در انتخابات همگانی انتخاب می‌شود. رئیس‌جمهور فرمانده کل نیروهای مسلح پرتغال است و نخست‌وزیر و شورای وزرا را او منصوب یا عزل می‌کند. رئیس‌جمهور در قوه قضاییه هم نقش دارد. قضات دیوان عالی را رئیس‌جمهور معرفی می‌کند اما تصمیم‌گیرنده نهایی نیست و قضات این قوه با توجه به رای‌گیری در مجلس جمهوری منصوب می‌شوند. قوه مقننه پرتغال از ۲۳۰ عضو تشکیل می‌شود که با رای مستقیم شهروندان پرتغالی انتخاب می‌شوند. برکناری دولت از طریق رای عدم اعتماد و تغییر و اصلاح قانون اساسی از برخی اختیارات قوه مقننه پرتغال است.
اقتصاد پرتغال
پرتغال چهل‌وچهارمین کشور ثروتمند دنیاست و در اروپا هجدهمین اقتصاد بزرگ محسوب می‌شود. اگرچه در گذشته اقتصاد پرتغال تا حد زیادی به تولیدات کشاورزی وابسته بود، اما امروزه اقتصاد این کشور بر پایه خدمات است. به طور مشخص خدمات مالی، صنعت برق و مخابرات و صنعت گردشگری از پایه‌های اصلی اقتصاد پرتغال هستند. پرتغال از سال ۲۰۱۵ مسیر رشد و اقتصاد پایدار را با سرعت بیشتری طی کرده و طبق پیش‌بینی دولت پرتغال این روند صعودی ادامه پیدا خواهد کرد.
آب‌وهوای پرتغال
پرتغال آب‌وهوایی معتدل دارد. درصد رطوبت در شمال پرتغال معمولا بالاتر است و هرچه به نواحی جنوبی پرتغال نزدیک می‌شویم، هوا خشک‌تر می‌شود. میانگین دمای هوا در فصول گرم بین ۱۷ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد متغیر است و در فصول سرد معمولا دما کمتر از ۸ درجه سانتی‌گراد نیست، مگر در برخی مناطق کوهستانی. باریدن برف در شهرهای ساحلی مثل لیسبون و پورتو نادر است اما بارش برف زمستانی در ارتفاعات و کوهستان‌ها شدید است.
در کل باید گفت در مناطق شهری پرتغال معمولا خبری از سرمای شدید نیست و زندگی پرتغالی با هوای آفتابی و وزش نسیمی خنک در روزهای زیادی از سال گره خورده است.
دین و مذهب مردم پرتغال
در پرتغال هیچ دینی به عنوان دین رسمی کشور انتخاب نشده است اما سرشماری سال ۲۰۲۱ در این کشور نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد مردم پرتغال مسیحی کاتولیک هستند. حدود ۱۴ درصد به هیچ دین و مذهبی گرایش ندارند، بیش از ۲ درصد پروتستان و کمتر از ۱ درصد ارتدوکس هستند. بعد از مسیحیت، مسلمانان با 0.42 درصد، پرجمعیت‌ترین گروه را تشکیل می‌دهند.
رسوم و فرهنگ مردم پرتغال
بخش قابل توجهی از رسوم و فرهنگ مردم پرتغال ریشه در عقاید و مناسبت‌های کاتولیک دارد. مثلا جشن سنت جان باپتیست که یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های همگانی پرتغال است، به دلیل قدردانی از یحیی که ظهور مسیح را بشارت داده، برگزار می‌شود. بسیاری از افسانه‌های قدیمی پرتغال هم برگرفته از شخصیت‌های دینی هستند.
علاوه بر این فرهنگ مردم پرتغال، با شادی و جشن، شراب و شیرین‌های مخصوص، غذاهای دریایی و دورهمی‌های شبانه همراه است. مردم پرتغال به خونگرمی و ارتباط دوستانه با غریبه‌ها معروفند و به زندگی خانوادگی پایبند هستند.
کیفیت زندگی در پرتغال
طبق گزارش سازمان OECD کیفیت زندگی در پرتغال بالاست و بر اساس شاخص‌های زندگی استاندارد عملکرد خوبی داشته است. این سازمان می‌گوید پرتغال از نظر امنیت، مسکن و محیط زیست عملکرد بهتری دارد اما در زمینه درآمد، مشارکت مردمی و ارتباطات اجتماعی از میانگین اروپا پایین‌تر است. در جدول زیر می‌توانید امتیاز کشور پرتغال را در شاخص‌های مختلف کیفیت زندگی ببینید.
| شاخص سنجش کیفیت | امتیاز از ۱۰ | سطح کیفیت |
| مسکن | 6.8 | بالا |
| درآمد | 2.9 | پایین |
| کار و اشتغال | 6.5 | بالا |
| تحصیل | 4.9 | بالا |
| محیط زیست | 8.1 | خیلی بالا |
| مشارکت مدنی | 1.8 | خیلی پایین |
| سلامت | 5.8 | بالا |
| رضایت از زندگی | 3 | پایین |
| امنیت | 8.9 | خیلی بالا |
| تعادل بین کار و زندگی | 6.7 | بالا |
منبع: OECD
احتیاط: تمامی داده‌های این جدول به صورت تقریبی برآورد شده و بر اساس آخرین به‌روزرسانی منبعی که به آن اشاره کردیم، تهیه شده است.
سخن پایانی
به طور خلاصه باید گفت پرتغال کشوری در جنوب غربی اروپاست، در همسایگی اسپانیا واقع شده و با اقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. واحد پول این کشور یورو و زبان رسمی آن پرتغالی است. مردم پرتغال اغلب کاتولیک هستند و فرهنگ آن‌ها تا حد زیادی با عقاید مذهبی گره خورده است. اقتصاد پرتغال به خدمات، صنعت برق و مخابرات و گردشگری وابسته است و چهل‌وچهارمین کشور ثروتمند جهان است.
مرضیه اسدی، نویسنده و محقق حوزه مهاجرت است اما قصد مهاجرت ندارد! درباره برنامه‌های مهاجرتی تحقیق می‌کند، با اداره مهاجرت کشورهای مختلف مکاتبه می‌کند، با وکیل‌های مهاجرتی در ارتباط است و در پایان، نتیجه کنجکاوی‌هایش را با شما در میان می‌گذارد.