آزادی یکی از بنیادی ترین ارزش های انسانی و اجتماعی است که در قلب دموکراسی، توسعه انسانی و کیفیت زندگی قرار دارد.
آزادی به عنوان یکی از شاخص های اصلی سنجش رفاه عمومی و پیشرفت اجتماعی شناخته می شود. اما مفهوم آزادی، مفهومی چند لایه و پیچیده است و نمی توان آن را تنها در قالب آزادی بیان یا آزادی اقتصادی خلاصه کرد.
بر اساس جدیدترین گزارش های بین المللی تا سال ۲۰۲۴، سوئیس به عنوان آزادترین کشور جهان شناخته شده است. این کشور در شاخص آزادی های سیاسی و مدنی از سوی مؤسسه Freedom House امتیاز ۹۶ از ۱۰۰ را کسب کرده و در رتبه اول شاخص آزادی انسانی و رتبه سوم در شاخص آزادی اقتصادی جهان قرار دارد.
در این مقاله از ایمیگو، به بررسی معیارهای جهانی سنجش آزادی و معرفی آزادترین کشورهای جهان، به ویژه سوئیس به عنوان آزادترین کشور جهان در سال های اخیر تدوین شده است، می پردازیم.
رتبه | کشور | امتیاز شاخص آزادی انسانی |
1 | سوئیس | 9.11 |
2 | نیوزیلند | 9.01 |
3 | دانمارک | 8.98 |
4 | استونی | 8.91 |
5 | ایرلند | 8.9 |
6 | فنلاند | 8.85 |
7 | کانادا | 8.85 |
8 | استرالیا | 8.84 |
9 | سوئد | 8.83 |
10 | لوکزامبورگ | 8.8 |
طبق جدیدترین گزارش ها و شاخص های بین المللی، سوئیس (Switzerland) عنوان آزادترین کشور جهان را در سال های اخیر به خود اختصاص داده است. این رتبه بندی بر اساس شاخص آزادی انسانی (Human Freedom Index) انجام شده که ترکیبی از آزادی های شخصی، مدنی و اقتصادی را در نظر می گیرد.
سوئیس آزادترین کشور جهان است که در رأس تمام شاخص های آزادی انسانی قرار دارد. این کشور با سیستم دموکراسی مستقیم خود، به شهروندانش امکان می دهد مستقیماً در تصویب قوانین مشارکت داشته باشند.
آزادی بیان، مذهب، سبک زندگی و رسانه ها در این کشور کاملاً رعایت می شود. همچنین سوئیس دارای اقتصادی بسیار آزاد، نرخ پایین فساد، سیستم قضایی مستقل و سطح بالایی از رفاه اجتماعی است. احترام به حقوق بشر و برابری در تمام ساختارهای اجتماعی آن مشهود است.
نیوزیلند با شاخص بالای آزادی شخصی و سیاسی، در جایگاه دوم قرار دارد. دولت این کشور بر مبنای اصول دموکراسی پارلمانی اداره می شود و شفافیت سیاسی بسیار بالایی دارد. آزادی مطبوعات، بیان و مذهب در نیوزیلند تضمین شده است.
همچنین برخورداری از قوانین ضد تبعیض قوی، حمایت از اقلیت ها و اقتصاد پویا باعث شده تا مردم این کشور از سطح آزادی بسیار بالایی برخوردار باشند.
دانمارک کشوری با نظام سلطنت مشروطه و دموکراسی پارلمانی است که در آن آزادی های مدنی، مشارکت سیاسی و رفاه اجتماعی به خوبی برقرار است.
این کشور یکی از شفاف ترین کشورهای جهان از نظر فساد اداری است و از نظر کیفیت زندگی در سطح بالایی قرار دارد. آزادی رسانه، تساوی جنسیتی و حقوق اقلیت ها از دیگر نقاط قوت دانمارک است که آن را به یکی از آزادترین جوامع جهان تبدیل کرده است.
استونی به عنوان یکی از پیشرفته ترین کشورهای دیجیتال دنیا، رتبه چهارم را در فهرست آزادترین کشورها دارد. دولت الکترونیک پیشرفته، شفافیت اداری و سطح بالای آزادی اینترنت، نقش مهمی در ارتقاء شاخص آزادی انسانی در این کشور داشته اند.
استونی همچنین دارای مشارکت سیاسی فعال، احترام به آزادی بیان و قوانین حمایتی از حقوق فردی و اجتماعی است.
ایرلند با ساختار دموکراتیک پیشرفته و اقتصاد بازار آزاد، جایگاه پنجم در این فهرست را دارد. در این کشور آزادی های فردی مانند آزادی مذهب، بیان، رسانه و تجمعات به خوبی حفظ شده اند.
نظام حقوقی مستقل، سطح پایین فساد و ساختار آموزشی و بهداشتی قوی، باعث شده اند تا ایرلند از نظر رفاه و آزادی، الگویی موفق در اروپا باشد.
فنلاند با فرهنگ احترام به حقوق بشر، نظام آموزش پیشرفته و سیاست گذاری شفاف در رده ششم قرار دارد. این کشور به آزادی بیان، آزادی رسانه ها و مشارکت سیاسی اهمیت زیادی می دهد.
اقتصاد پویا، سطح پایین فساد و حمایت از اقلیت ها از جمله ویژگی هایی هستند که باعث شده اند فنلاند در میان برترین کشورهای آزاد جهان قرار بگیرد.
کانادا با ساختار دموکراسی پارلمانی، پذیرش فرهنگی بالا و سطح آزادی های فردی و اجتماعی در جایگاه هفتم قرار گرفته است.
این کشور یکی از مهاجرپذیرترین کشورهای دنیاست و حقوق اقلیت ها، زنان و افراد با گرایش های مختلف را به خوبی تضمین می کند. همچنین آزادی رسانه، آزادی مذهب و استقلال قضایی از دیگر مؤلفه هایی است که کانادا را به کشوری آزاد و پیشرو تبدیل کرده است.
استرالیا کشوری دموکراتیک و توسعه یافته است که در آن آزادی بیان، عقیده، رسانه و فعالیت های سیاسی کاملاً رعایت می شود. دولت فدرال این کشور ساختاری شفاف دارد و مشارکت سیاسی مردم در سطح بالایی قرار دارد.
همچنین قوانین کار، آزادی بازار و دسترسی برابر به آموزش و درمان باعث شده اند تا استرالیا در میان جوامع آزاد و پیشرفته جهان قرار گیرد.
سوئد با تمرکز بالا بر برابری اجتماعی و عدالت جنسیتی، در جایگاه نهم لیست قرار دارد. آزادی رسانه ها، حمایت از حقوق اقلیت ها، سطح بالای رفاه اجتماعی و سیستم آموزشی و درمانی قدرتمند از جمله دلایل موفقیت این کشور در حوزه آزادی هستند. سوئد همچنین کشوری است که به شدت با تبعیض مبارزه کرده و به حقوق بشر احترام ویژه ای می گذارد.
لوکزامبورگ با وجود اندازه کوچک جغرافیایی اش، جایگاه ویژه ای در رتبه بندی های جهانی دارد. اقتصاد آزاد، سیستم قضایی مستقل، قوانین پیشرفته حقوق بشری و حمایت از آزادی های فردی، این کشور را به یکی از دموکراتیک ترین و آزادترین کشورهای اروپا تبدیل کرده است. در این کشور مردم در امنیت کامل به فعالیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مشغول اند.
سوئیس با امتیاز 9.11 از 10 در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که بیشترین سطح آزادی را برای شهروندان خود فراهم کرده اند. دلایل متعددی برای این جایگاه ممتاز وجود دارد که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:
۱- دموکراسی مستقیم: مردم سوئیس در تصمیم گیری های سیاسی از طریق همه پرسی های منظم مستقیماً مشارکت دارند که باعث افزایش شفافیت و مسئولیت پذیری می شود.
۲- نظام حقوقی شفاف و فساد پایین: سوئیس دارای یکی از شفاف ترین حکومت ها و پایین ترین نرخ های فساد در دنیاست. عدالت و برابری در قانون تضمین شده است.
۳- اقتصاد آزاد و پویا: قوانین مالیاتی مناسب، آزادی کسب و کار و حقوق مالکیت قوی، محیطی مناسب برای رشد اقتصادی و استقلال مالی فراهم کرده اند.
۴- احترام به آزادی های فردی: آزادی بیان، عقیده، مذهب و رسانه در سوئیس تضمین شده و از حقوق اقلیت ها به خوبی حمایت می شود.
۵- کیفیت بالای زندگی: با سطح پایین فقر، خدمات درمانی و آموزشی عالی و امنیت اجتماعی، مردم دغدغه های روزمره کمتری دارند و آزادانه تر زندگی می کنند.
۶- نظام آموزشی آزاداندیش: آموزش در سوئیس بر پایه تفکر انتقادی و احترام به تفاوت هاست که شهروندانی آگاه، مستقل و مسئول پذیر تربیت می کند.
۷- بی طرفی سیاسی بین المللی: سیاست بی طرفانه در عرصه جهانی، آرامش و تمرکز بر توسعه داخلی را برای مردم فراهم کرده است.
کشور | امتیاز شادی 2024 | ویژگیهای کلیدی |
سوئیس | 7.51 | دموکراسی مستقیم، اقتصاد آزاد، فساد پایین، زندگی با کیفیت |
فنلاند | 7.74 | آموزش رایگان، خدمات اجتماعی قوی، آزادی بیان، رتبه 1 شادی |
دانمارک | 7.58 | رفاه بالا، شفافیت سیاسی، برابری اجتماعی |
نیوزیلند | 7.22 | آزادی مدنی بالا، محیط زیست پاک، حمایت از اقلیتها |
کانادا | 6.96 | مهاجرپذیر، دموکراسی پایدار، خدمات عمومی قوی |
استرالیا | 7.06 | آزادی اقتصادی، تنوع فرهنگی، نظام سلامت و آموزش باکیفیت |
سوئد | 7.24 | عدالت جنسیتی، حقوق بشر، آزادی رسانه |
ایرلند | 7 | اقتصاد آزاد، فساد کم، آزادی شخصی |
استونی | 6.7 | دولت دیجیتال، آزادی اینترنت، نوآوری بالا |
لوکزامبورگ | 7.02 | اقتصاد قوی، خدمات اجتماعی سطح بالا، آزادی اقتصادی |
آزادی یکی از ارکان بنیادین سلامت اجتماعی و از اصول اساسی حقوق بشر است. در ساده ترین تعریف، آزادی به معنای توانایی افراد برای اندیشیدن، سخن گفتن و عمل کردن بر اساس خواست و اراده ی خود، بدون ترس از مجازات، سانسور یا محدودیت های غیر منطقی است.
آزادی به انسان ها این امکان را می دهد که در مسیر تحقق اهداف شخصی و جمعی خود گام بردارند، احساسات و دیدگاه هایشان را آزادانه بیان کنند و در فرآیندهای سیاسی و اجتماعی مشارکت داشته باشند.
مفهوم آزادی ابعاد مختلفی دارد که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
با وجود اهمیت حیاتی آزادی، هنوز هم بسیاری از کشورها در تأمین و تضمین آن با چالش هایی جدی مواجه هستند. همین تفاوت ها موجب شده است که در سطح جهانی، کشورها از نظر میزان آزادی در رتبه های مختلفی قرار گیرند.
اندازه گیری آزادی فرایندی پیچیده است، چرا که شامل طیف گسترده ای از عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می شود. برای کمی سازی آزادی، شاخص ها و گزارش های مختلفی توسعه یافته اند که از میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
این شاخص یکی از جامع ترین معیارهای ارزیابی آزادی در جهان است که بر پایه ی ۷۹ شاخص فرعی در ۱۶۲ کشور، میزان آزادی را در دو بُعد اصلی آزادی فردی و آزادی اقتصادی بررسی می کند.
آزادی فردی شامل مواردی مانند آزادی بیان، آزادی اجتماعی، آزادی مذهب و سایر حقوق مدنی است.
آزادی اقتصادی به ارزیابی سطح دخالت دولت در اقتصاد، حقوق مالکیت و حاکمیت قانون می پردازد.
این گزارش توسط سازمان فریدم هاوس منتشر می شود و بر پایه دو مؤلفه ی حقوق سیاسی و آزادی های مدنی کشورها را در مقیاسی از ۱ (آزادترین) تا ۷ (کمترین آزادی) رتبه بندی می کند. معیارهایی مانند آزادی مطبوعات، آزادی بیان و امکان مشارکت سیاسی در این گزارش لحاظ می شوند.
این شاخص بر اساس ۱۰ مؤلفه، از جمله حقوق مالکیت، سطح فساد، کارآمدی دولت و آزادی تجارت، کشورها را رتبه بندی می کند. امتیاز بالاتر در این شاخص نشان دهنده سطح بالاتری از آزادی اقتصادی است.
بر اساس گزارش «آزادی در جهان ۲۰۲۴» که توسط سازمان Freedom House منتشر شده است، ایران با کسب امتیاز کلی ۱۱ از ۱۰۰ در دسته بندی «غیر آزاد» قرار دارد. این امتیاز شامل ۴ از ۴۰ در حقوق سیاسی و ۷ از ۶۰ در آزادی های مدنی است.
در شاخص آزادی مطبوعات ۲۰۲۴ سازمان گزارشگران بدون مرز (RSF)، ایران در رتبه ۱۷۶ از میان ۱۸۰ کشور قرار گرفته است که نشان دهنده یکی از سرکوبگر ترین کشورها برای آزادی مطبوعات است.
همچنین در شاخص آزادی اقتصادی ۲۰۲۴ بنیاد هریتیج، ایران با امتیاز ۴۱.۲ از ۱۰۰ در رتبه ۱۶۹ از میان ۱۷۷ کشور قرار دارد و در دسته بندی «سرکوب شده» جای می گیرد.
این رتبه بندی ها نشان دهنده محدودیت های قابل توجه در زمینه های آزادی های سیاسی، مدنی، مطبوعاتی و اقتصادی در ایران هستند.
در میان کشورهایی که آزادیهای فردی و اجتماعی گستردهای را ارائه میدهند، مقایسه سطح امنیت نیز حائز اهمیت است؛ برای بررسی دقیقتر این موضوع میتوانید به مقاله امن ترین کشور جهان مراجعه نمایید.
برخی کشورها با وجود برخورداری از سطح بالای آزادی، شهرت جهانی چندانی ندارند زیرا آزادی به تنهایی برای دیده شدن در سطح بین المللی کافی نیست.
عواملی مانند سیاست خارجی فعال، حضور در رسانه های جهانی، اقتصاد قدرتمند و زبان رایج بین المللی (مانند انگلیسی) نقش مؤثرتری در ساخت تصویر جهانی یک کشور دارند. برای نمونه، کشورهایی مانند استونی یا لوکزامبورگ با وجود نظام های آزاد، کمتر در افکار عمومی جهان شناخته شده اند.
از سوی دیگر، نظام های آموزشی در کشورهایی چون فنلاند و سوئیس با پرورش تفکر انتقادی، آموزش آزادی بیان و تشویق به مشارکت اجتماعی، زمینه ساز تربیت شهروندانی آگاه و مسئولیت پذیر شده اند که آزادی را می فهمند و از آن دفاع می کنند.
برای ما ایرانیان، بررسی این تجربه ها می تواند آموزنده باشد؛ چرا که دستیابی به آزادی پایدار و اثربخش، نیازمند مشارکت فعال، ارتقای آگاهی عمومی و تعهد به قانون و گفتگوی جمعی است.
اگر مایل به مهاجرت به کشورهای آزاد جهان هستید اما در انتخاب کشور و نحوه مهاجرت دچار تردید شده اید، مؤسسه مهاجرتی ایمیگو با بهره گیری از تیم کارشناسی مجرب و متعهد، آماده است تا شما را در این مسیر همراهی کند. با مشاوره تخصصی کارشناسان ما می توانید با اطمینان خاطر و با کمترین ریسک ممکن، بهترین تصمیم را اتخاذ نمایید.
آیا زبان های رسمی در یک کشور می توانند بر آزادی تأثیر بگذارند؟
بله در کشورهایی مانند سوئیس که چند زبان رسمی دارند، وجود این تنوع زبانی منجر به افزایش آزادی فرهنگی و زبانی شده و به اقلیت های زبانی حس تعلق و مشارکت بیشتری داده است.
آیا شاخص آزادی و شادمانی همیشه هم راستا هستند؟
نه الزاماً! هرچند بیشتر کشورهایی که آزادی بالایی دارند، شادتر هم هستند اما کشورهایی وجود دارند که آزادی سیاسی بالایی دارند ولی به دلیل مشکلات اقتصادی یا روانی، امتیاز شادی پایینی دارند.
آیا آزادی در سوئیس بین شهروندان بومی و مهاجران یکسان است؟
تا حد زیادی بله اما مهاجران ممکن است در برخی موارد مانند حق رأی در همه پرسی های محلی یا دسترسی به بعضی خدمات دولتی، محدودیت هایی داشته باشند که در بلندمدت کاهش می یابد.
آیا بی طرفی سیاسی یک کشور بر سطح آزادی مردم تأثیر می گذارد؟
قطعاً! مثلاً سیاست بی طرفی سوئیس در جنگ ها و روابط بین الملل، باعث تمرکز بیشتر روی ثبات داخلی و رشد آزادی های اجتماعی و اقتصادی شده است.
آیا آزادی در فضای دیجیتال هم سنجیده می شود؟
بله امروزه شاخص هایی مثل آزادی اینترنت، دسترسی آزاد به اطلاعات و حریم خصوصی دیجیتال نیز در رتبه بندی آزادی کشورها لحاظ می شوند و سوئیس در این زمینه عملکرد خوبی دارد.
آیا همه آزادی ها در سوئیس یکسان هستند یا بین حوزه ها تفاوت وجود دارد؟
تفاوت هایی هست. آزادی اقتصادی و فردی بسیار بالاست ولی در برخی موضوعات مانند سخت گیری در مهاجرت یا حریم بانکی بین المللی، محدودیت هایی خاص دیده می شود.